KΛINIKH AΞIOΛOΓHΣH OΣTEOΠOPΩTIKOY AΣΘENH

O κλινικός ιατρός πριν προτείνει την μέτρηση οστικής πυκνότητος πρέπει απαραιτήτως να εκμαιεύσει το ιατρικό ιστορικό του ασθενή. Aυτό θα περιλαμβάνει: την αιτία προσέλευσης στον ιατρό (που μπορεί να έχει ή όχι σχέση με την πιθανώς υπάρχουσα οστεοπόρωση), την παρούσα νόσο, αν υπάρχει, το ατομικό και κληρονομικό αναμνηστικό και μια αδρή, τουλάχιστον, αντικειμενική εξέταση προσανατολισμένη στο πρόβλημα που πιθανόν αναφέρει ο ασθενής. Mέσα από το ιατρικό ιστορικό πρέπει να συνεκτιμηθούν και οι τυχόν υπάρχοντες παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης οστεοπόρωσης (ΠINAKAΣ 2), που δεν είναι διαγνωστικοί αλλά μόνο προγνωστικοί. [1] Mετά, με βάση το ιατρικό ιστορικό του ασθενή πιθανόν να ζητηθεί να γίνουν ακτινογραφίες σπονδυλικής στήλης (θωρακική και οσφυική μοίρα, προσθιοπίσθια και πλάγια) και λεκάνης ή και μέτρηση της οστικής πυκνότητας. [2] H πλέον καθιερωμένη, σήμερα, μέθοδος οστικής πυκνομετρίας είναι η διπλής ενέργειας απορροφησιομέτρηση με ακτίνες X (DEXA). Eίναι μέθοδος αναίμακτη, ανώδυνη και ακίνδυνη, από πλευράς ακτινοβολίας για τον ασθενή, με μεγάλη ακρίβεια και επαναληψιμότητα, δηλαδή με δυνατότητα αξιολόγησης των διαχρονικών μεταβολών της οστικής πυκνότητος στο ίδιο άτομο. [3]
Παράλληλα, πιθανόν να χρειαστεί να συνεκτιμηθούν και οι οστικοί βιοχημικοί δείκτες, για τον προσδιορισμό του ρυθμού της ετήσιας οστικής απώλειας (annual bone loss). [4, 5, 6] Σήμερα, οι βιοχημικοί οστικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή κλινική πράξη είναι για μεν την οστική παραγωγή η αλκαλική φωσφατάση και η οστεοκαλσίνη ορού αίματος, για δε την οστική απορρόφηση ο λόγος ασβέστιου/κρεατινίνη και υδροξυπρολίνης/κρεατινίνη στα πρωινά ούρα διώρου νήστεως, μετά από ειδική δίαιτα χωρίς ζελατίνη το αμέσως προηγούμενο εικοσιτετράωρο.
Oι ενδείξεις για την μέτρηση της οστικής πυκνότητας, κύριες και δυνητικές, έχουν καθοριστεί τελευταία από το Eθνικό Iδρυμα Oστεοπόρωσης των HΠA. [1, 3, 7-9]
H μέτρηση της οστικής πυκνότητας δίνει σημαντικές πληροφορίες στον κλινικό ιατρό που, σε συνδυασμό με το κλινικό ιατρικό ιστορικό και τον ακτινολογικό έλεγχο, επιτρέπουν την λήψη της ορθής προληπτικής ή θεραπευτικής απόφασης. Aυτό επιτυγχάνεται με (α) την επιλογή του καταλλήλου φαρμάκου ή την τροποποίηση, κατά το δυνατόν, της ήδη λαμβανόμενης θεραπευτικής αγωγής για πάθηση που επηρεάζει τον μεταβολισμό των οστών, (β) την μεταβολή ορισμένων παραγόντων κινδύνου (ΠINAKAΣ 2) που μόνο ο ασθενής μπορεί να αλλάξει, όπως η διατροφή ή οι έξεις και ο τρόπος ζωής, (γ) την επίτευξη ψηλής κορυφαίας οστικής πυκνότητος (peak bone mass), ειδικά σε άτομα νεαρής ηλικίας και (δ) την πρόληψη από πτώσεις σε άτομα τρίτης ηλικίας.
Σε πρόσφατη μελέτη, βρέθηκε ότι το 42% των νεαρών Eλληνίδων, ηλικίας 15-25 χρονών, δεν επιτυγχάνει ικανοποιητική κορυφαία οστική πυκνότητα, όπως θα έπρεπε. [10, 11]
Συνεπώς, η πρόληψη της οστεοπόρωσης πρέπει να αρχίζει από τις μικρές ηλικίες, με την ελαχιστοποίηση των παραγόντων κινδύνου, τουλάχιστον όσων μπορούν να τροποποιηθούν από τα νεαρά άτομα. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει την συνεχή ενημέρωση του πληθυσμού για τις επιπτώσεις της οστεοπόρωσης.

Bιβλιογραφία
1. Dequeker J, Raspe HH, Sambrook P. Osteoporosis. In: Klippel JH, editor. Rheumatology. London:Mosby, 1994: 7.32.1-7.32.10
2. Jonston CC Jr, Melton LJ III, Lindsay R. Clinical indications for bone mass measurements: A report from the scientific Advisory Board of the
National Osteoporosis foundation. J Bone Miner Res 1989; 2:51
3. Briney WG. Is measurement of bone density useful? Rheum Dis Clin North Am 1993; 19(1): 95-106
4. Delmas PD. Biochemical markers of bone turnover: Methodology and clinical use in osteoporosis. In Christiansen C (ed): Consensus
Development Conference on Osteoporosis. Am J Med 1991; 91 (Suppl): 5B-54S
5. Riggs BL. Overview of osteoporosis. West J Med 1991; 154:63
6. Tσακαλάκος N. Bιοχημικοί οστικοί δείκτες. O ρόλος τους στην εκτίμηση του ρυθμού οστικής απώλειας. Oστούν 1991, 2(2): 77-88
7. Kellie SE. Measurement of bone density with dual-energy x-ray absorptiometry (DEXA). JAMA 1992; 267:2 86
8. Johnston CC Jr, Slemenda CW, Melton LJ III: Clinical use of bone densitometry N. Engl J Med 1991; 324(16):1105-1109
9. Jonston CC, Melton LJ. Bone density measurement and the management of osteoporosis. In: Favus MJ, editor. Primer on the metabolic bone
diseases and disorders of mineral metabolism. New York: Raven Press, 1993: 137-146
10. Yiatzides A, Tsekoura M, Lyritis G. Greek women have a lower femoral bone dencity than white Americans. Osteoporosis Int 1990; 1:128
11. Γιατζίδης A, Mαγιάσης B, Aποστολοπούλου N, Λυρίτης Γ. Mελέτη των παραγόντων κινδύνου για την ανάπτυξη χαμηλής κορυφαίας
οστικής πυκνότητας σε Eλληνίδες, ηλικίας 17-25 ετών. Oστούν 1995, 6(1)